Serada Hıyar – Salatalık Yetiştiriciliği – ÖrtüAltı Salatalık Yetiştiriciliği
Serada Salatalık – Hıyar Yetiştiriciliği Videoları
Sera Üreticisi Mersin aydıncık Ziraat Mühendisi Mustafa Egemen
Salatalık ve Patlıcan Serası – Mersin Aydıncık – Mustafa Yıldırım
Organik Salatalık Serası – Manisa Salihli – Halil İnkaya
Salatalık Serası – Antalya Serik Kocayatak – Mustafa Ak
Sera Domatesi Ve Salatalığı – Ödemiş – Ülkü Kirli
Hıyar türünün anavatanı Hindistan’dır.
Yetiştiriciliği ılıman ve subtropikal iklim kuşağı
arasındaki geniş bir bölgede yayılım gösterir.
Beslenme
Hıyarın insan beslenmesindeki önemi ilk
bakışta pek göz alıcı değildir. Hıyar kalorisi
düşük sebzelerden birisidir, bu nedenle şişman
insanların beslenme rejiminde ön sırada yer alır.
Protein, karbonhidrat ve yağ bakımından
fakirdir. Ancak vitaminler, enzimler, mineral
maddelerce zengindir. % 97’si su olduğundan
susuzluğu giderir. Bazik yapılı olduğundan
yemeklerde hayvansal gıdaların oluşturduğu
asitliği giderir. Damarlarda aminoasit birikimini
engeller ve damar sertliğinin önüne geçer.
100 g hıyarda; 8 kcal, 0,2 g yağ, 0,6 gr
protein, 1 gr karbonhidrat, 0,04 mg A vitamini,
0,01 mg B vitamini, 8 mg C vitamini, 20 mg Ca,
0,3 mg Fe, 24 mg P ve 15 mg Mg bulunur.
Botanik Özellikleri
Tohum ekiminden 4-8 gün sonra
çimlenir. Bitki ana gövdesi 60-70 cm olduğunda
alttan yan sürgünler gelişir ve bitki hızla yanlara
doğru yayılır. Gynoik çeşitlerde 3.-4. boğumdan
itibaren dişi çiçekler görülmeye başlanır, daha
sonra her koltuktan bir veya birden fazla dişi
çiçek oluşur. Bu çeşitlerde arı kullanmaya gerek
yoktur, çünkü tozlanma-döllenme olmadan
meyve tutar.
Kökleri diğer kabakgil bitkilerine göre
daha zayıftır. Ana kökü kazık köktür ve ortalama
5-10 cm arasıdır, ana kök üzerinde bol miktarda
yan kök oluşumu gerçekleşir, yan köklerde hızla
gelişerek saçak görünümlü kökleri oluşturur, bu
köklerde 50-100 cm yana gelişir. Kök gelişimi
toprak yapısı, sulama, açıkta veya örtüaltında
yetiştiriciliğe göre değişkenlik gösterebilir.
Köklerin % 60-70’i 10-20 cm’de, geriye
kalanı 1 m’ye kadar olan kısımda yer alır.
Gövdesi köşeli olduğundan fide veya genç
bitki aşamasında kavundan kolaylıkla ayırt
edilebilir.
Ekolojik İstekleri
Hıyar bitkisi fazla soğuk ve sıcaklarda
hastalanmayan bir yapısı vardır. Aşırı soğuklarda
verim kaybı ve donma belirtileri ortaya çıkar.
Yüksek sıcaklıklarda bitkilerde mantarsal
hastalıkların artması ve terlemenin artması
görülür.
Bitki gelişmesini 15 oC’nin üzerindeki
sıcaklıklarda sürdürmektedir. Yetiştirme sıcaklığı
gece optimum 15-18 oC olmakla beraber gündüz
ise 20-25 oC’dir. 25 oC’nin üzerindeki
sıcaklıklarda bitki boyu hızla uzar, boğum araları
uzar ve birim alana alınan verim azalır. Bunun
nedeni meyvelerin boğumlardan alınmasıdır.
Sıcaklık 30 oC’nin üzerine çıkınca bitkilerde
geçici solgunluklar başlar, 40 oC’nin üzerinde ise
yanıklar şeklinde bitki elden çıkar.
Işık isteği kavun, karpuza göre daha azdır.
6000-8000 lüx ışık şiddeti hıyar için yeterlidir.
Optimum ışık gereksinimi 15.000 lüx’tür.
Nem bakımından pek seçici değildir.
%90’a kadar olan nem koşullarında rahatlıkla
gelişir. Nedenide hıyarın kökleri yüzlek, geniş
yapraklı olduğundan, topraktan alınan su terleme
ile kaybolan suya eşit olmamasıdır. Taze meyvesi
tüketildiğinden meyvesi gevrek olabilmesi için
%90’nın üzerindeki ortam nemini istemez.
Yüksek nemde başta mildiyö, botrytis gibi
mantarsal hastalıklar çok iyi gelişir. %50’nin
altındaki nem hıyar için istenmez. Nem
düşüklüğünde bitkide solgunluklar başlar,
meyveler kartlaşır ve yeme değerini kaybeder.
Toprak bakımından seçicidir. Nemli
topraklarda iyi yetişir. Toprak yapısının tınlı-
kumlu, kumlu-tınlı bünyeye sahip olması, tuz
içeriğinin çok yüksek olmaması, PH nında hafif
asidik (5,5-7,5) olması istenir. Toprak derin (40-
50 cm), gevşek bünyeli, fazla kireç içermeyen,
organik madde içeriği en az %5 olan
topraklardan hoşlanır.
Yetiştirme Tekniği
Hıyarın çoğaltılabilmesi doğrudan tohum
ekimi yapılmakla birlikte, erkenciliğin
düşünüldüğü seralarda fide üretimi ile
yapılmaktadır. 5-6 gerçek yaprağa ulaşınca
fideler serada hazırlanan yerlere dikilir. Dikim;
100 x 50 x 50 cm (2666 bitki/da) aralık ve
mesafelerle dikilir.
Budama
Serada yapılan yetiştiricilikte mutlak
gereklidir. Çeşitlerin mono verim ve multi verim
olmasına göre farklı budama yapıyoruz. Her iki
bitkide de topraktan itibaren ilk 30-35 cm’lik
kısmında boğumlardaki yaprakların
koltuklarında bulunan koltuk sürgünleri
temizlenmelidir. Aşağıdaki ilk 30-35 cm’lik
kısmındaki koltukları temizlememizin sebebi iyi,
kuvvetli, bir bitki gelişimini sağlamaktır.Varsa
oluşmuş olan çiçekler çıkartılmalıdır. Mono
verimli çeşitlerde bitkinin büyüme gücüne göre
koltuk sürgünleri 2. veya 3. yaprak koltuğundan
budanır. 6. boğumdan sonra tepe vurup
büyümeyi durdurabileceğimiz gibi tek ürün
yetiştiriciliğinde 6 ay boyunca bitkinin serbest
büyümesine izin verilebilir.
Multi verimliler de koltuk sürgünlerini
temizliyoruz, hiç koltuk sürgünü kalmıyor. Bu
çeşitlerde de istediğimiz zaman ana gövdenin
büyümesini durdurabiliriz.
Belli bir süre sonra her iki çeşitte de
alttaki yapraklar sararmaya başlıyor ve çok
büyüyorlar ise bunların aşırı şekilde besin
maddesi tüketmesini engellemek amacıyla
temizlenmeleri gerekmektedir
Sulama
Hıyarda susuz yetiştiricilik mümkün
değildir. Her gün hasat edilebilir, hasadın hemen
ardından sulama yapılmalıdır. Salatalığın kökleri
çok yüzlek olduğundan sulama sık ve azar azar
verilmelidir. Susuzluk durumunda geçici
solgunluklar görülebilir. Rekor Gelişim ile daha az
sulayabilir ve sulama peryodu uzayabilir.
Gübreleme
Gübrelemede Rekor Gelişim en önemli noktadır.
Rekor Gelişim kullandıktan sonra toprak analizi yapılarak
ihtiyaç duyulan gübreler verilmelidir.
Hasat
Çeşitlere göre değişmekle beraber 10-30
cm uzunluğa varınca hasat edilir. Meyveler hasat
edilmezse iri, sarı kabuklu, sert ve hatta üstü
çatlamaya, parlak kabuk rengi kaybolur.